شعر شناسی ادبیات فارسی

سید محسن سادات خلردی

شعر شناسی ادبیات فارسی

سید محسن سادات خلردی

*قطعه در اصطلاح ادبی شعری است که بدون مطلع مصرّع باشد؛ یعنی مصراع اول در بیت اول قافیه "ندارد" و فقط مصراع‌های زوج با هم، هم قافیه‌اند که از اول تا آخر همه به یکدیگر مربوط بوده  و دارای وحدت موضوعی است و راجع به یک موضوع اخلاقی و تعلیمی ؛ حکایت شیرین و یا مدح و هجو و تهنیت و تعزیت و امثال آن باشد.

 

*قطعه را به این اعتبار که گویا پاره‌ای از اواسط قصیده است به این نام نامیده‌اند که جمع آن در فارسی قطعات است و گاهی مقطّعات هم می‌گویند.

 

*تعداد ابیات"قطعه" حدّ اقل ۲ بیت و حدّ اکثر آن به‌طور معمول

 ۱۵ بیت است، ولی گاهی تا ۵۰ بیت و بیش از آن هم رسیده‌است.

 

*ساختار و نحوه قرارگیری قافیه در قطعه:

مصراع (1)_________________+‎       مصراع (2)______________#‎

مصراع (3)_________________^‎       مصراع (4)______________#‎

مصراع (5)_________________&‎       مصراع (6)______________#‎

مصراع (7)_________________%‎      مصراع (8)______________#‎

 

 

قالب شعر: قطعه      شاعر: ایرج میرزا

رسم است هر که داغ جوان دید، دوستان

رأفت برند حالت آن داغ دیده را

یک دوست زیر بازوی او گیرد از وفا

وان یک ز چهره پاک کند اشک دیده را

آن دیگری برو بفشاند گلاب و شهد

تا تقویت کند دل محنت کشیده را

یک جمع دعوتش به گل و بوستان کند

تا برکنندش از دل، خارِ خلیده را

جمع دگر برای تسلای او دهند

شرح سیاهکاری چرخِ خمیده را

القصّه! هر کسی به طریقی ز روی مهر

تسکین دهد مصیبتِ بر وی رسیده را

آیا که داد تسلیت خاطرِ حسین

چون دید نعش اکبر در خون تپیده را؟

آیا که غمگساری و اَندُه بری نمود

لیلای داغ دیدۀ زحمت کشیده را؟

بعد از پسر، دل پدر آماج تیر شد

آتش زدند لانۀ مرغ پریده را

 

 
 

تنها امکان ارسال نظر خصوصی وجود دارد
شما میتوانید از این تگهای html استفاده کنید:
<b> یا <strong>، <em> یا <i>، <u>، <strike> یا <s>، <sup>، <sub>، <blockquote>، <code>، <pre>، <hr>، <br>، <p>، <a href="" title="">، <span style="">، <div align="">
تجدید کد امنیتی
نظر شما به هیچ وجه امکان عمومی شدن در قسمت نظرات را ندارد، و تنها راه پاسخگویی به آن نیز از طریق پست الکترونیک می‌باشد. بنابراین در صورتیکه مایل به دریافت پاسخ هستید، پست الکترونیک خود را وارد کنید.